Giresun’da Marsilya esintileri

Giresun’da fındık ticareti yapan gemilerin yaklaşık 200 yıl önce Fransa’nın Marsilya ÅŸehrinden getirdiÄŸi malzemeler, Anadolu sivil mimarisinde eÅŸine az rastlanır bir mahalle kültürünün doÄŸmasına neden oldu. Giresun Kalesi’nin eteklerinde kurulan Zeytinlik Mahallesi’nde altın oran kuralına göre inÅŸa edilen Marsilya tarzı evler; bahçesi, fırını, ocağı ve kuyusu ile bugünlere kadar geldi.Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na baÄŸlı olarak faaliyetlerini yürüten DoÄŸu Karadeniz Kalkınma Ajansı’nın (DOKA) desteÄŸiyle restore edilen evlerle ilgili videolu bir paylaşım yapan Bakan Mustafa Varank, ‘200 yıl önce Marsilya’dan gelen malzemelerle Giresun’da inÅŸa edilen Zeytinlik Mahallesi, bölgesel kalkınma desteklerimizin güzel bir yansıması oldu. DOKA desteÄŸiyle yeniden ayaÄŸa kalkan bu kadim mahalle, ÅŸimdi UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne girmeye hazırlanıyor’ dedi.Gümüşhane’den geldiler19’ncu yüzyılda Gümüşhane’den Giresun’a gelen zengin madenciler, bugün Zeytinlik olarak bilinen bölgeye yerleÅŸti. Armatörlük ve fındık ticareti yaparak iÅŸlerini büyüten Zeytinlik halkı, kazançları ile bugün görenleri hayran bırakan evler inÅŸa etti. Ticaret yaptıkları Marsilya’dan getirttikleri malzemeler ile yaptırılan evler, zamanla Giresun’un simgelerinden biri haline geldi.Bir sıra ev, bir sıra bahçe ÅŸeklinde planlanan evler ile bir semt tasarlanırken geniÅŸ bahçeleri, fırını, ocağı, kuyusu, çamaşırlığı ve müştemilatı ile Zeytinlik, bölgenin sosyal yaÅŸamında da önemli bir yer edindi. Aradan geçen 200 yılda el deÄŸiÅŸtiren evlerin bazıları yok olmaya yüz tutarken bir kısmı da yapılan deÄŸiÅŸikliklerle aslından uzaklaÅŸtı.Bölgesel kalkınma örneÄŸiDoÄŸu Karadeniz Kalkınma Ajansı, Giresin Ä°l Özel Ä°daresi ile birlikte mahalleyi yeniden ayaÄŸa kaldırmak için bölgesel kalkınmaya örnek bir proje hazırladı. 4 buçuk milyon TL bütçeli Tarihi Zeytinlik Mevkii Sokak SaÄŸlıklaÅŸtırma ve Kentsel Tasarım Projesi ile Zeytinlik’teki 40 tescilli bina aslına uygun olarak restore edildi. Bir bölümü butik otel, kafe, restoran, müze gibi yapılara dönüştürülen binalar ile bölgenin turizm destinasyonu haline gelmesi amaçlandı. Türkiye’nin tek tescilli trafo binasının da restore edildiÄŸi çalışmaya Giresun Belediyesi de destek verdi.Kentsel sit alanı olan Zeytinlik, yaklaşık iki asır önce Avrupa’dan ithal edilen malzemelerle inÅŸa edildi. Zamanında Rumlar ile Türklerin yıllarca birlikte yaÅŸadığı, türkülere konu olan Zeytinlik evleri, 1991 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından tescillendi. 16’ncı yüzyıldan bu yana yerleÅŸim yeri olan ve o dönemlerde ‘Gogora Mahallesi’ olarak anılan semtteki evler, kendine özgü bahçesi, kapıları, pencereleri, iç dizaynı gibi mimari özellikleriyle de ön plana çıkıyor.Işık manzara ve havaOsmanlı tapu kayıtları incelenerek kimler tarafından ne zaman yapıldığı, ÅŸu an kimlerin oturduÄŸu tespit edilen evlerin hiçbiri diÄŸerinin ışığını, manzarasını ve hava sirkülasyonunu etkilemeyecek ÅŸekilde konumlandırılmış. En eskisi 1840 yılına tarihlendirilen, hepsinin kimliÄŸi çıkartılan evlerin mimarisinde altın oran kuralına uyulması dikkat çekiyor.Ziyaretçi akınıDOKA Genel Sekreteri Onur Adıyaman, Zeytinlik Mahallesi’ni yaÅŸayan bir turizm destinasyonu haline getirmeyi amaçladıklarını belirterek ‘Bu proje kapsamında iki etap halinde 40 binanın restorasyonu gerçekleÅŸtirildi. Bu çalışmamızı otellerle kafelerle, restoranlarla destekleyerek istihdama katkı saÄŸlamayı da hedefledik. Projenin tamamlanmasıyla birlikte mahallemize çok yoÄŸun bir ziyaretçi akını var’ dedi.Zeytinlik Mahallesi Proje Koordinatörü Doç. Dr. Gazanfer Ä°ltar, Avrupa ülkelerine gemilerle fındık götüren tüccarların dönüşte inÅŸaat malzemeleri getirdiÄŸini ifade ederek, ‘Ä°ÅŸte buradaki mahallede yapılan evlerin hemen hemen tamamının malzemeleri Marsilya’dan gelmektedir. Kiremitler Marsilya’dan, ferforjeler Marsilya’dan, kapı tasarımlarının pek çoÄŸu Marsilya’dandır. Dolayısıyla bu mahallede bir Avrupa kenti görürsünüz’ diye konuÅŸtu.’O dönemin akıllı evleri’Evlerin içinin sanat galerisini andırdığını kaydeden Doç. Ä°ltar, ‘Mobilyalar, koltuklar, piyanolar, konsollar, hepsi Marsilya’dan getirilmiÅŸtir. Burada görmüş olduÄŸunuz evler aslında o dönemin akıllı evleridir. Her ev kendi ekosistemini oluÅŸturmuÅŸtur. Evin geniÅŸ bahçesin içerisinde, sarnıçları, kuyuları, ocakları, fırınları vardır. Çatılardan akan sular evlerin giriÅŸlerinin altına sarnıçlarda biriktirilir, günlük iÅŸlerde kullanılır’ dedi. Doç. Ä°ltar, 1923 yılında imzalanan Lozan AnlaÅŸması’nın ardından hayata geçirilen mübadele döneminde mahalleden göç eden Rumların yerine Selanik mübadillerinin yerleÅŸtirildiÄŸini bildirerek ‘Bir de Tirebolu yangınında evleri yanan vatandaÅŸlar buraya yerleÅŸtirilmiÅŸ. BoÅŸ kalan evler bir müddet sonra harap hale gelmiÅŸti’ diye konuÅŸtu.DOKA’ya teÅŸekkürDoÄŸma büyüme Zeytinlikli olan 76 yaşındaki Ali TığlıoÄŸlu, DoÄŸu Karadeniz Kalkınma Ajansının sayesinde mahallesinin çok güzel olduÄŸunu anlatarak ‘Turist sayısında çok artış oldu. Bütün komÅŸularım da her ÅŸey için teÅŸekkür ediyor’ dedi. 42 yıl önce mahalleye gelin gelen Nurhan Çakır da ‘Kapımı açıp kapamaktan yoruluyorum. Ä°nsanlar resim çekmek için sormak için tarihçesini öğrenmek için geliyorlar. O da bizim için bir ÅŸenlenme yani’ diye konuÅŸtu.85 yaşındaki Belgin Gökdeniz, ‘Bu mahallede çok mutlu oldum. Düşünün 1953 yılından beri yaşıyorum. 17 yaşındaydım buraya geldiÄŸimde’ derken, Gökdeniz gibi mahallede oturan torunu Selim Gökdeniz de ‘Güzel bir atmosferi var mahallemizin. Sabahleyin saat 6’da kalktığınızda kuÅŸ cıvıltıları, o güneÅŸin yeni doÄŸuÅŸu çok etkileyici bir his uyandırıyor. Buradan baÅŸka bir yere evim diyeceÄŸimi zannetmiyorum’ deÄŸerlendirmesini yaptı. – ANKARA

Bir önceki yazımız olan Türkiye Kupası: Giresunspor: 8 Niğde Anadolu FK: 7 başlıklı makalemizde Giresunspor, Himmet ve Niğde hakkında bilgiler verilmektedir.